ΚΑΚΟΠΕΤΡΟΣ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Μαρτυρικός Κακόπετρος Κισσάμου

Η ιστορία του χωριού

Ο Κακόπετρος δεν έλειψε από κανέναν απελευθερωτικό αγώνα του Έθνους και ο φόρος αίματος, που έχει πληρώσει είναι τεράστιος σε σύγκριση με τον πληθυσμό του.

Tον Ιούλιο του 1867 έγινε μάχη μεταξύ επαναστατών και Τούρκων υπό την αρχηγία του Αλή Σαρχός πασά. To 1896, στη μάχη του Δρομονέρου, οι Κακοπετριανοί συνέβαλαν αποφασιστικά στη νίκη των Χριστιανών κατά των Τούρκων, συμμετέχοντας με ομάδα του Δεσποτομανώλη ο οποίος τραυματίσθηκε θανάσιμα. Στον Μακεδονικό Αγώνα πήραν ενεργό μέρος τέσσερις Κακοπετριανοί, όπως και στους Βαλκανικούς πολέμους. Στη Μάχη της Γευγελής έπεσε ο Γεώργιος Σολανάκης. Στη Μικρασιατική εκστρατεία, ο Κακόπετρος συμμετείχε με δώδεκα πολεμιστές, για να σφραγίσει κι εδώ τη συμβολή του με το θάνατο του Ιωάννη Γιακουμάκη.

Το 1941, με την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς και την Αντίσταση. Οι κατακτητές έδειξαν απίστευτη βαρβαρότητα εις βάρος των ντόπιων και υπήρξαν μαζικές εκτελέσεις αμάχων, ακόμη και γυναικών με τα μωρά τους, το 1941, το 1943 και κορυφώθηκαν το 1944.

Η περιόδος της ναζιστικής κατοχής στην Κρήτη άφησε τα σημάδια της πάνω στο πρόσωπο της Κρήτης. Χάραξε και τους κρητικούς με μνήμες που επαναδιαμόρφωσαν τη συλλογική ταυτότητα. Το αποτυπώμα της κτηνωδίας έμεινε σε ριζίτικα, σε μαρτυρίες, στις ίδιες τις επιγραφές που άφησαν οι κατακτητές. Το χωριό Κακέπετρος έχει χαρακτηριστεί μαρτυρικό και σε δύο σημεία του υπάρχουν μνημεία.

Κάνδανος, Κακόπετρος, Κοντομαρί, Σέλινο, Κεραμιά κι Αλικιανός, Σκινές, Μαλάθυρος και Γερακάρι, Κέντρους, Βορίζα κι Αμυρά, τα Ανώγεια, όλοι τούτοι οι τόποι έχουν να πουν τις δικές τους ιστορίες για αυτά που έζησαν οι άνθρωποι στα χέρια των ναζί κατακτητών. Ανατρέχουμε στην καταγραφή της Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων Κρήτης (μπορείτε να την διαβάστε την ολόκληρη πατώντας εδώ) και στην πένα του Νίκου Καζαντζάκη που κατέγραψε τις βαρβαρότητες των ναζιστικών στρατευμάτων.

Κακόπετρος, 23 Μαΐου 1941

Το ολοκαύτωμα του Κακόπετρου, επαρχίας Σελίνου Ν. Χανίων

(24 Μαΐου 1941 & 28 Αυγούστου 1944)
του Δημήτρη Δαμασκηνού, εκπαιδευτικού Δ.Ε.

Ο Κακόπετρος, επαρχίας Σελίνου Ν. Χανίων δέχτηκε για πρώτη φορά την άγρια εκδικητικότητα των Γερμανών Ναζί στις 24 Μαίου 1941.

Από τις 23 Μαΐου 1941, από τα γύρω υψώματα, που δεσπόζουν στο χωριό, χτυπιούνται ανελέητα, γιατί όσοι άντρες έχουν τουφέκια έχουν πιάσει τις κορφές, ενισχύοντας τις αντάρτικες ομάδες που περίμεναν τον εχθρό και όσοι είναι άοπλοι είναι κρυμμένοι σε κρύπτες που ο τόπος έχει άφθονες. Οι Γερμανοί μη βρίσκοντας άντρες στο χωριό να ξεσπάσουν τη θηριωδία τους, ξεσπούν στις γυναίκες.

Το μεσημέρι του Σαββάτου 24 Μαίου, όταν μια ομάδα τριάντα περίπου Γερμανών οπισθοχωρούσαν προς τις Βουκολιές, πεζοπόροι, βρέθηκαν ακριβώς στο κέντρο του χωριού Κακόπετρος, στο δημόσιο δρόμο, πάνω από τη συνοικία Μιχελιανά. Εκεί, πάνω από το σπίτι του Λουφαρδαντώνη, τρεις Γερμανοί αποσπάστηκαν από την υπόλοιπη ομάδα και πέταξαν προς το δώμα του σπιτιού τρεις χειροβομβίδες. Μέσα στο σπίτι ήταν έξι γυναίκες και δύο νήπια.

Στη συνέχεια εκτέλεσαν με ριπές πυροβόλου 5 γυναίκες και τον γιο της Ελευθερίας Λουφαρδάκη – Κουριδάκη, το Μανώλη, μόλις 3 ετών, ενώ τραυμάτισαν βαρύτατα την Κυριακούλα, χήρα Νικολάου Μαλανδράκη, η οποία κρατούσε στην αγκαλιά της το δεύτερο νήπιο, τη Μαρία Ανδρέα Τσοντάκη, μόλις 2 ετών που σώθηκε από θαύμα.

  • Αγγελική, σύζυγος Αντωνίου Λουφαρδάκη, ετών 65
  • Ιωάννα Αντωνίου Λουφαρδάκη, ετών 19
  • Ελευθερία Αντωνίου Λουφαρδάκη, σύζυγος Κλεοβρ. Κουριδάκη, ετών 25
  • Μανώλης Κλεοβρ. Κουριδάκης, ετών 3 – γιός της Ελευθερίας Λουφαρδάκη
  • Ρουμπίνη Κουριδάκη, μητέρα του Κλεόβροτου, ετών 75
  • Βασιλική Κουριδάκη, αδελφή του Κλεόβροτου, ετών 40

Η χήρα Κυριακούλα Νικ. Μαλανδράκη, είχε λουφάξει κάτω από το κρεβάτι, με το κοριτσάκι στην αγκαλιά της, δέχτηκε ολόκληρη ριπή πολυβόλου, επτά σφαίρες. Επτά διαμπερή τραύματα στα πόδια. Έζησε όμως και έσωσε το κοριτσάκι που δεν τραυματίστηκε και που σήμερα είναι μεγάλη γυναίκα με οικογένεια, εγκατεστημένη στην Αθήνα. (Από το βιβλίο του Εμμανουήλ Ιωάννου Δεσποτάκη, «Ο ΚΑΚΟΠΕΤΡΟΣ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ»)

Στις 28 Αυγούστου 1944, τα χαράματα, οι πολλές δεκάδες Γερμανοί, όι οποίοι είχαν περικυκλώσει από τα μεσάνυχτα τον Κακόπετρο, όρμησαν μέσα στο χωριό πυροβολώντας και πετώντας δεκάδες χειροβομβίδες στα χαλόσπιτα. Πραγματική κόλαση.

Εκτέλεσαν όλους τους άντρες που έβρισκαν στο πέρασμά τους κι ορισμένους πριν τους εκτελέσουν τους βασάνισαν, όπως τους δυο γιούς της Κυριακούλας, χήρας Νικολάου Μαλανδράκη, τον Αναστάση 21 χρονών και τον Μιχάλη, 19.

Τους γάζωσαν με σφαίρες στην αυλή του σπιτιού τους, μπροστά στα μάτια της μάνας τους, που την κρατούσε ένας Γερμανός για να μην τρέξει σε βοήθεια των παιδιών της τη στιγμή που ο Μιχάλης, όρθιος ακόμη, προσπαθούσε να βάλει με τα χέρια του μέσα στην κοιλιά τα σπλάχνα του, που είχαν χυθεί στην αυλή κι ενώ τα κτήνη έβγαζαν φωτογραφίες να τις έχουν για ενθύμιο. Εκείνη την μέρα στο Κακόπετρο 23 άντρες έπεσαν νεκροί.

28η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944

Η εκτέλεση των τεσσάρων αδελφών Δεσποτάκη στον Κακόπετρο

Στις 28 Αυγούστου του 1944, οι Γερμανοί κύκλωσαν το χωριό Κακόπετρος της ορεινής Κισάμου, σκορπούσαν παντού στο διάβα τους τον όλεθρο και την καταστροφή.

Πήγαν στο σπίτι της Μαρίας και του Κωνσταντίνου Δεσποτάκη και πήραν τα τέσσερα από τα αγόρια (ο πέμπτος έλειπε) της οικογένειας που είχε συνολικά έξι παιδιά. Κανείς δεν περίμενε το κακό που επρόκειτο να ακολουθήσει. Οι γυναίκες ήταν στο σπίτι ενώ τα τέσσερα αδέρφια είχαν αρνηθεί να ακολουθήσουν τον πατέρα τους που είχε φύγει από νωρίς για να κρυφτεί σε μια σπηλιά στα Παπαδιανά.

Η Μαρία Δεσποτάκη, αναγκάστηκε να μαγειρέψει και να κάνει το τραπέζι σε γερμανούς στρατιώτες, που όπως αποδείχτηκε αργότερα, ήταν οι δολοφόνοι των τεσσάρων γιων της. Αδίστακτοι οι Γερμανοί, αφού τα εκτέλεσαν στην άκρη του δρόμου, πέταξαν τα άψυχα σώματά τους στην κάτω μεριά του δρόμου, στο σημείο που το απόγευμα της ίδιας μέρας τα βρήκε η δύστυχη μάνα τους.

Την επόμενη θάφτηκαν στον Μιχαήλ Αρχάγγελο, χωρίς ψάλτη, χωρίς παπά. Η κηδεία έγινε πρόχειρα από τις γυναίκες του χωριού και από τους συγγενείς τους. Αυτή είναι η θλιβερή ιστορία για τον Μανώλη Δεσποτάκη, είκοσι εφτά χρονών τότε, για τον Σπύρο είκοσι τεσσάρων και για τα δίδυμα Αναστάση και Χαραλάμπη μόλις δεκαεφτά χρονών.

Λουλούδια που μαράθηκαν νωρίς

Πέντε επιζώντες θυμούνται και αφηγούνται εκείνη τη βροχερή Δευτέρα αλλά και την υπόλοιπη ζωή τους όπως χαραγμένη – από τον πόνο – συνεχίστηκε.

Σκηνοθεσία/Direction: Ματθαίος Φραντζεσκάκης, Βίκη Αρβελάκη / Matthaios Frantzeskakis, Vicky Arvelaki
Σενάριο/Script: Ματθαίος Φραντζεσκάκης / Matthaios Frantzeskakis
Διεύθυνση Φωτογραφίας/Photography: Σταύρος Παπαδημητρίου, Κυριάκος Χαριτάκης, Δημήτρης Κυριακάκης / Stavros Papadimitriou, Kiriakos Haritakis, Dimitris Kiriakakis
Μοντάζ/Edit: Βίκη Αρβελάκη / Vicky Arvelaki
Μουσική/Music: Ψαραντώνης (Αντώνης Ξυλούρης), Ψαρογιώγης (Γιώργης Ξυλούρης), Γιάννης Παπατζανής, Γιάννης Πολυχρονάκης / Psarantonis (Antonis Xilouris), Psarogiorgis (Giorgis Xilouris), Giannis Papatzanis, Giannis Polixronakis
Παραγωγός/Production: Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης / Crete Cultural Organization
Διάρκεια/Duration: 65′
Έτος Παραγωγής/Year: 2018

Οπτικοακουστικο υλικο